मुंबई | २२ फेब्रुवारी २०२५

बनावट भारतीय चलनी नोटा छापणाऱ्या टोळ्यांविरुद्ध महसूल गुप्तचर महासंचालनालय (डीआरआय) ने मोठी कारवाई करत महाराष्ट्र, हरियाणा, तेलंगणा, तामिळनाडू आणि बिहार या पाच राज्यांतील ११ ठिकाणी एकाच वेळी छापे टाकले. या कारवाईत एकूण सात वेगवेगळ्या मॉड्यूल्स उघडकीस आली असून ९ जणांना अटक करण्यात आली आहे.

मुंबईत विक्रोळी येथे मोठा साठा जप्त

मुंबईतील विक्रोळी पश्चिम येथे डीआरआयने गुप्त माहितीच्या आधारे छापा टाकला. तपासादरम्यान, दाट लोकवस्तीमध्ये अत्याधुनिक बनावट नोटा छपाई केंद्र कार्यरत असल्याचे आढळले. याठिकाणी ५० आणि १०० रुपयांच्या बनावट नोटांचा मोठा साठा तसेच विविध उपकरणे हस्तगत करण्यात आली. जप्त केलेल्या साहित्यामध्ये –

• लॅपटॉप
• प्रिंटर
• पेन ड्राइव्ह
• सेक्युरिटी पेपर
• A-4 आकाराचे कागद
• महात्मा गांधींचे वॉटरमार्क असलेले बटर पेपर

यांचा समावेश आहे. डीआरआय अधिकाऱ्यांनी तक्रार दाखल करून एका व्यक्तीला अटक केली असून पुढील तपासासाठी पोलिसांनी सर्व साहित्य जप्त केले आहे.

महाराष्ट्रात आणखी दोन ठिकाणी छापे, कोल्हापुरात मोठा गुन्हेगारी कट उघड

महाराष्ट्रातील संगमनेर आणि कोल्हापुरातही बनावट नोटा छपाईसाठी वापरण्यात येणाऱ्या यंत्रणेचा शोध घेण्यात आला. संगमनेर आणि कोल्हापुरातील छाप्यांमध्ये संगणक, प्रिंटर आणि इतर उपकरणे सापडली. या कारवाईत दोघांना अटक करण्यात आली.

विशेष म्हणजे, कोल्हापूर मॉड्यूलमधील आरोपींनी दिलेल्या माहितीनुसार, बेळगाव येथे आणखी एका प्रिंटिंग सेटअपचा शोध लागला. त्याठिकाणी बनावट नोटा छापण्याची प्रक्रिया सुरू होती. या प्रकरणात तीन जणांना अटक करण्यात आली आहे.

इतर राज्यांमध्येही मोठी कारवाई

डीआरआयने महाराष्ट्राव्यतिरिक्त तीन राज्यांमध्येही मोठे छापे मारले –

• आंध्र प्रदेश: पश्चिम गोदावरी जिल्ह्यात प्रतिबंधित सेक्युरिटी पेपर आणि प्रिंटर जप्त
• बिहार: खगरिया जिल्ह्यात लॅपटॉप, प्रिंटर आणि मोठ्या प्रमाणात सेक्युरिटी पेपर जप्त
• हरियाणा: रोहतकमध्येही सेक्युरिटी पेपरचा मोठा साठा जप्त

या तीनही ठिकाणी डीआरआय अधिकाऱ्यांच्या तक्रारीनंतर पोलिसांनी आरोपींना अटक केली आहे आणि पुढील तपास सुरू आहे.

बनावट नोटा प्रसाराची मोठी साखळी उघडकीस

या सात मॉड्यूल्सचा पर्दाफाश झाल्यानंतर असे स्पष्ट झाले आहे की, बनावट भारतीय चलनी नोटा छपाईसाठी एक विस्तृत नेटवर्क कार्यरत होते. या टोळ्या सुरक्षीत कागद आयात करून अत्याधुनिक यंत्रांच्या मदतीने बनावट नोटा तयार करत होत्या. महाराष्ट्र, बिहार, हरियाणा आणि आंध्र प्रदेशात ही साखळी कार्यरत होती.

डीआरआय आणि पोलिसांकडून पुढील तपास सुरू

डीआरआय आणि स्थानिक पोलिसांनी या संपूर्ण प्रकरणाचा तपास वेगाने सुरू केला आहे. जप्त केलेल्या उपकरणांचे फॉरेन्सिक परीक्षण केले जात आहे. तसेच, या नेटवर्कमध्ये आणखी कोणी सामील आहे का, याचाही शोध घेतला जात आहे.

बनावट नोटा प्रकरण आणि नागरिकांची जबाबदारी

या घटनेमुळे नागरिकांनी चलनी नोटांच्या विश्वासार्हतेबाबत अधिक सतर्क राहण्याची गरज आहे. संशयास्पद नोटा आढळल्यास त्वरित पोलीस किंवा बँक अधिकाऱ्यांना कळवावे. तसेच, डिजिटल पेमेंटचा अधिकाधिक वापर करून अशा फसवणुकीपासून बचाव करावा.

या कारवाईमुळे डीआरआय आणि पोलिसांनी मोठ्या प्रमाणावर बनावट नोटांचे उत्पादन रोखण्यास यश मिळवले असले तरी अजूनही अशा प्रकारच्या नेटवर्कचा शोध घेण्याचे आव्हान कायम आहे.